Już 12 maja kolejna edycja Miesiąca Fotografii w Krakowie, czołowego europejskiego festiwalu fotograficznego
Hasło "Kryzys? Jaki kryzys?!" to temat przewodni 14. edycji Miesiąca Fotografii w Krakowie. W tym roku kuratorem Programu głównego jest Lars Willumeit, pochodzący z Niemiec kurator i antropolog kultury. W ramach Miesiąca Fotografii odbędą się także ciesząca się ogromnym zainteresowaniem Sekcja ShowOFF, kolejny Przegląd portfolio z nagrodą Fundacji Griffin Art Space oraz dziesiątki wydarzeń towarzyszących. Tegoroczny festiwal rozpocznie się 12 maja i potrwa, tradycyjnie, przez cały miesiąc.
Punktem wyjścia do dyskusji w Programie głównym jest przekonanie, że kryzys to już nie stan przejściowy czy anomalia, lecz cecha charakterystyczna codzienności, stan permanentny, z którym musimy się mierzyć właściwie na wszystkich poziomach naszego funkcjonowania: prywatnym, publicznym i globalnym. Kryzysy polityczne, ekonomiczne, ekologiczne, migracyjne dotyczą nas tak samo jak kryzysy tożsamości, zaufania czy "indywidualności" w zglobalizowanym świecie.
Kryzys nie ominął też fotografii, która w epoce nadprodukcji obrazów próbuje odnaleźć swoje miejsce. Nieustannie zmieniający się krajobraz medialny zmusił twórców – dziennikarzy, reporterów, artystów – do sięgnięcia po nowe formy komunikowania się z odbiorcą i kreatywne wykorzystanie materiałów źródłowych. Klasyczny reportaż już nie wystarczy, by opowiadać o współczesnym świecie i zachodzących w nim procesach. Instytucje demokratyczne, w tym także kulturalne, muszą na nowo zdefiniować swoją kulturotwórczą rolę.
Artyści zaproszeni do udziału w krakowskim wydarzeniu stosują rozmaite strategie, by zmierzyć się z tymi zjawiskami lub je skomentować. Listę otwiera światowej sławy fotograf, Paul Graham, którego klasyczny, wielokrotnie nagradzany projekt Nowa Europa stał się wyjątkowo aktualny wobec widocznego gołym okiem kryzysu tzw. wartości europejskich. Szerszą, globalną perspektywę proponuje szwajcarski artysta Yann Mingard, który odwołuje się do pojęcia antropocenu – pierwszej w dziejach epoki geologicznej, której nastanie jest skutkiem działań człowieka. Realizowany w latach 2009–2013 projekt ukazuje na ogół ukryte przed wzrokiem opinii publicznej sposoby zbierania, przechowywania i klasyfikowania próbek biologicznych oraz informacji cyfrowych. Mingard wykonał zdjęcia w dwudziestu jeden różnych miejscach i posegregował je w czterech sekcjach: Rośliny, Zwierzęta, Ludzie i Dane.
Inną, prywatną perspektywę stosuje wybitna polska artystka Aneta Grzeszykowska, w twórczości której przewijają się tematy niedopasowania jednostki i ról, jakie do odegrania ma ludzkie ciało. Ta wystawa będzie pokazywana w MOCAK-u, tam też będzie można zobaczyć wystawę wschodzącej gwiazdy światowej fotografii, najmłodszego w historii nominata do agencji Magnum, Maxa Pinckersa. Projekt prezentowany podczas tegorocznego festiwalu, to historia o miłości – także tej nieszczęśliwej, bo zabronionej przez indyjską kulturę kastową – i uniwersalnych dążeniach do pokazania szczęścia. Autor uzupełnia własne zdjęcia o wycinki z gazet, notatki czy artefakty ze studiów fotografii ślubnej, co można uznać za próbę wyjścia naprzeciw kryzysowi klasycznej fotografii dokumentalnej.
Poszukiwanie nowych form narracji wizualnej w dobie kryzysu tradycyjnych mediów to motyw przewodni wystawy zbiorowej pod kuratelą Iris Sikking. Sześć prezentowanych w jej ramach projektów, podejmujących tak trudne tematy jak handel heroiną, ludobójstwo i migracja, łączy chęć wyjścia poza klasyczny, uznany przez autorów za niewystarczający sposób opowiadania globalnych historii. Fotografie na ścianie są tu równie adekwatną formą wypowiedzi jak nagrania radiowe, filmy z YouTube’a czy ilustracje pochodzące z archiwów. Wprost o kryzysie dziennikarstwa mówi natomiast kolektyw #Dysturb, który wykorzystując ściany budynków i nośniki reklamowe, zmusi mieszkańców Krakowa do skonfrontowania się z "newsami", które rzadko trafiają na czołówki gazet.
Silna reprezentacja kolektywów fotograficznych to cecha szczególna tegorocznej edycji MFK. Jako pierwszy swój najnowszy projekt otworzy w Krakowie najbardziej znany na świecie polski kolektyw – Sputnik Photos. Z materiałów zebranych i stworzonych podczas przygotowań do podróży do byłych republik radzieckich powstanie instalacja podejmująca polemikę z klasycznie rozumianym autorstwem i autonomią obrazu. Zaplanowano także wystawę trzech kolektywów badawczo-artystycznych – szwedzkiego Klara Källström & Thobias Fäldt, holendersko-hiszpańskiego Werker Magazine i włoskiego Discipula – które łączy przekonanie, że interpretacja przekazu wizualnego zależy od kontekstów społecznych, politycznych i przekonań odbiorcy. Będzie to swoiste laboratorium, w którym widz może odkrywać swoją rolę w procesie nadawania znaczeń i reprezentacji.
Drugą, równie ważną, część programu Miesiąca Fotografii stanowi Sekcja ShowOFF, w ramach której zostaną zaprezentowane premierowe projekty młodych twórców wyłonionych w drodze otwartego konkursu. Nad ostatecznym kształtem wystaw pracują oni pod okiem uznanych specjalistów w dziedzinie sztuk wizualnych: Kuby Bąkowskiego – artysty wizualnego, który tworzy fotografie, instalacje i obiekty kinetyczne, Lidii Popiel – fotografki, wykładowczyni na wydziale fotografii w Warszawskiej Szkole Filmowej oraz redaktor naczelnej magazynu internetowego fineLIFE.pl, Agnieszki Rayss – dokumentalistki, współzałożycielki kolektywu Sputnik Photos, oraz Simona Karlstettera – założyciela i jednego z dyrektorów artystycznych "Der Greif", wielokrotnie nagradzanego projektu fotograficzno-literackiego. Grono kuratorskie uzupełnia Honza Zamojski, wybitny artysta, wydawca książek i projektant, który wraz z jednym z laureatów Sekcji ShowOFF stworzy projekt książki fotograficznej.
W tym roku już po raz drugi w gronie kuratorskim Sekcji ShowOFF znaleźli się zagraniczni specjaliści. Także kolejny raz wszystkie wystawy młodych artystów zagoszczą w jednej, specjalnie zaaranżowanej przestrzeni, widzowie będą więc mogli skonfrontować z sobą poszczególne projekty. Laureaci Sekcji ShowOFF 2016 to: Martin Errichiello & Filippo Menichetti, Weronika Gęsicka, Katarzyna Hoffmann, Krzysztof Racoń, Constantin Schlachter, Michał Siarek, Kacper Szalecki, Justyna Wierzchowiecka.
Przegląd portfolio organizowany w ramach Miesiąca Fotografii daje możliwość poddania swoich prac ocenie wybitnych specjalistów. W gronie recenzentów znaleźli się, jak co roku, polscy i zagraniczni krytycy, galerzyści, artyści i teoretycy (m.in. kuratorka z muzeum Foam Kim Knoppers, polski grafik Edgar Bąk, fotografka Justyna Mielnikiewicz). Uczestnicy przeglądu podczas dwudziestominutowych, indywidualnych spotkań mogą poznać opinie recenzentów na temat swoich prac oraz nawiązać cenne kontakty. Najlepsze z zaprezentowanych portfolio otrzyma prestiżową nagrodę ufundowaną przez Fundację Griffin Art Space.
Zainicjowana w 2014 roku nagroda Griffin Art Space ma na celu promocję ciekawych i dojrzałych projektów artystycznych. Jej laureat, wybrany spośród uczestników Przeglądu portfolio, będzie mógł stworzyć profesjonalną teczkę kolekcjonerską oraz zaprezentować swój projekt w formie wystawy. Teczkę ubiegłorocznej zwyciężczyni – Wiktorii Wojciechowskiej – będzie można obejrzeć podczas festiwalu w Centrum Biurowym Lubicz, tam też odbywa się Przegląd.
Ważną częścią festiwalu są wydarzenia towarzyszące. Szczególną uwagę warto zwrócić na cykl Spotkań mistrzowskich. Zaproszono na nie zarówno artystów prezentujących swoje wystawy w Programie głównym, jak i specjalistów, którzy wzbogacą dyskusję wokół tematu festiwalu lub opowiedzą o nieustającej modzie na książki fotograficzne (tzw. photobooki), jak fotograf i krytyk Jörg Colberg. Program wydarzeń uzupełniają premiery książek, warsztaty, prezentacje, projekcje filmów i oprowadzania kuratorskie.
Krakow Photo Fringe to niezależna platforma skupiająca propozycje nadesłane do organizatorów przez artystów, animatorów, aktywistów, galerie i wszystkich tych, których pasją jest fotografia. Sukces dwóch dotychczasowych edycji – w ramach których odbyło się ponad sto wydarzeń i wystaw – skłonił organizatorów do rozszerzenia formuły Photo Fringe na całą Małopolskę – również w tym roku wystawy i wydarzenia będą się odbywać m.in. w Zakopanem, Tarnowie, Wieliczce i Myślenicach.
