Warsztat / Praktyka

Partnerem cyklu "Praca z kolorem od A do Z" jest firma

Skuteczność całego systemu będzie tak dobra, jak najsłabsze jego ogniwo. Każde urządzenie umożliwia wizualizację tylko części z całego widzialnego spektrum barwnego. Aby uzyskać efekt powtarzalności barwnej na kilku urządzeniach o różnych możliwościach odwzorowania, wystarczy sprawić, aby reprezentowały one barwę każdego piksela, a tym samym całego obrazu jednakowo. Sposobem na to jest konsekwentnie stosowane zarządzanie barwą na każdym etapie przetwarzania obrazu.

Kolor każdego piksela w pliku cyfrowym jest dokładnie opisany. W modelu RGB cała gama kolorów tworzona jest za pomocą trzech składowych barw – czerwonej (Red), zielonej (Green) i niebieskiej (Blue). Jest to model mieszania barw charakterystyczny dla urządzeń świecących (monitory, projektory). W modelu CMYK, charakterystycznym dla urządzeń drukujących, barwy składowe to cyjan (Cyan), purpura (Magenta), żółta (Yellow) oraz uzupełniająca czarna (Black).

Czym właściwie jest kolor?
Może dla wielu zabrzmi to dziwnie, ale kolor jest jedynie wrażeniem psychicznym powstającym w mózgu człowieka. Wrażenie to powstaje wskutek oddziaływania fal elektromagnetycznych z zakresu widma widzialnego, emitowanych przez źródło światła na przedmiot. W zależności od materiału, z jakiego jest wykonany, odbija część fal świetlnych, część z nich pochłaniając. Odbita część światła trafia do oka obserwatora i pobudza zawarte w siatkówce oka komórki światłoczułe – czopki i pręciki. Te pierwsze odpowiedzialne są za rozróżnianie barw, te drugie natomiast rejestrują zmiany natężenia światła. Na powstanie wrażenia barwy jakiegoś przedmiotu muszą złożyć się trzy elementy: światło, przedmiot oraz obserwator. Zmiana jednego z elementów spowoduje zmianę wrażenia barwnego. Najbardziej niepewnym i zmiennym czynnikiem w tym układzie okazuje się czynnik ludzki – przecież każdy widzi inaczej! W celu usystematyzowania zagadnień związanych z postrzeganiem koloru w 1931 roku zebrała się Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa (Commision Internationale L’Eclairage – CIE), która określiła metody opisu koloru dla standardowego obserwatora i wprowadziła w życie termin przestrzeni barwnej.

Czym właściwie jest kolor?
Może dla wielu zabrzmi to dziwnie, ale kolor jest jedynie wrażeniem psychicznym powstającym w mózgu człowieka. Wrażenie to powstaje wskutek oddziaływania fal elektromagnetycznych z zakresu widma widzialnego, emitowanych przez źródło światła na przedmiot. W zależności od materiału, z jakiego jest wykonany, odbija część fal świetlnych, część z nich pochłaniając. Odbita część światła trafia do oka obserwatora i pobudza zawarte w siatkówce oka komórki światłoczułe – czopki i pręciki. Te pierwsze odpowiedzialne są za rozróżnianie barw, te drugie natomiast rejestrują zmiany natężenia światła. Na powstanie wrażenia barwy jakiegoś przedmiotu muszą złożyć się trzy elementy: światło, przedmiot oraz obserwator. Zmiana jednego z elementów spowoduje zmianę wrażenia barwnego. Najbardziej niepewnym i zmiennym czynnikiem w tym układzie okazuje się czynnik ludzki – przecież każdy widzi inaczej! W celu usystematyzowania zagadnień związanych z postrzeganiem koloru w 1931 roku zebrała się Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa (Commision Internationale L’Eclairage – CIE), która określiła metody opisu koloru dla standardowego obserwatora i wprowadziła w życie termin przestrzeni barwnej.

Tak jak każdy człowiek odbiera wrażenia barwne w indywidualny sposób, tak każde urządzenie zapisujące czy odwzorowujące obraz cyfrowy robi to w specyficzny dla niego sposób. W 1993 firmy Adobe, Apple, Kodak, Microsoft i kilka innych założyły International Color Consortium (ICC) w celu stworzenia kompletnego, spójnego i uniwersalnego systemu zarządzania barwą, który obowiązuje do dziś.

Przestrzeń barwna zdjęcia

Przestrzeń barwna zdjęcia cyfrowego zostaje do niego przypisana w momencie utrwalenia go jako bitmapy. Menu większości lustrzanek oferuje wybór przestrzeni barwnej zdjęć między sRGB i Adobe RGB. Ustawienie to będzie miało znaczenie jedynie w przypadku, gdy zamiast zapisu zdjęć w formacie RAW, decydujemy się na format JPEG lub TIFF.

By uzyskać na wydruku bardziej nasycone kolory, powinniśmy ustawić w aparacie przestrzeń barw Adobe RGB. W przypadku zapisu do pliku RAW, ustawienia przestrzeni w aparacie są pomijane. Zdjęcia zachowane w tym formacie otrzymują swoją przestrzeń barwną dopiero na etapie eksportu "wywołanego" do bitmapy w formacie TIFF lub JPEG. Format RAW umożliwia przypisanie przestrzeni sRGB, Adobe RGB, ale także znacznie pojemniejszej przestrzeni ProPhoto RGB.

Aby mieć pełną kontrolę nad kolorem w codziennej pracy ze zdjęciami cyfrowymi naprawdę warto zajrzeć do ustawień kolorów Photoshopa. Pierwszą rzeczą jaką należy zrobić zaraz po jego zainstalowaniu jest wybranie kolorystycznych przestrzeni roboczych. Dla fotografów najistotniejsze będzie wybranie domyślnej przestrzeni RGB, gdyż to właśnie w niej będzie przygotowywana większość cyfrowych zdjęć.

Najważniejsze przestrzenie barwne

LAB / CIE-Lab - przestrzeń obejmująca wszystkie kolory z zakresu widzialnego spektrum światła, tym samym większość przestrzeni barwnych CMYK i RGB. Całkowicie niezależna od urządzeń, stosowana jako przestrzeń pośrednicząca, jest wzorcem oraz punktem odniesienia dla wszelkich konwersji kolorystycznych, przeprowadzanych w większości programów graficznych.

sRGB - podstawowa przestrzeń RGB, dostępna w prawie wszystkich urządzeniach związanych z fotografią cyfrową, takich jak aparaty cyfrowe, skanery, monitory, projektory. Zalecana przy przygotowywaniu zdjęć do publikacji w Internecie. Większość cyfrowych minilabów także pracuje w sRGB. Ma jednak swoje ograniczenia. Obejmuje tylko około 35% widzialnego dla człowieka zakresu barw, nie ma wielu nasyconych barw możliwych do odwzorowania na wydruku atramentowym, szczególnie zieleni i błękitów.

Adobe RGB (1998) - to uniwersalna przestrzeń edycyjna w zastosowaniach fotograficznych. Zawiera około 50% zakresu barw widzialnych, używana w wyższej klasy aparatach cyfrowych. Przestrzeń Adobe RGB zbliżona jest do przestrzeni, którą dysponują nowoczesne monitory graficzne i fotograficzne drukarki atramentowe – z tego powodu jest zwykle wykorzystywana przez zaawansowanych fotografów, lubiących mieć pełną kontrolę nad kolorem w całym procesie obrazowania.

ProPhoto RGB - stworzona w firmie Kodak, ogromna przestrzeń obejmująca około 90% przestrzeni CIE-Lab i najprawdopodobniej wszystkie kolory, jakie widzimy na co dzień. Ze względu na ponadprzeciętnie duży gamut, należy stosować ją wyłącznie w połączeniu z 16-bitową głębią koloru. Zalecana dla naprawdę wymagających fotografów, którzy wiedzą, jak wykorzystać jej potencjał.

CMYK - przestrzeń wykorzystywana w poligrafii, w urządzeniach drukujących. Jej gamut zależny jest od typu urządzenia. Fotograficzne drukarki atramentowe, bazując na tuszach CMYK, coraz częś ciej wyposażone są w dodatkowe tusze jasne (np. CcMmYK) lub innych kolorów (np. CMYKOG), dzięki czemu posiadają szerszy gamut i pozwalają na reprodukcję barw spoza standardowej palety CMYK.