Stare powiedzenie "zasady są po to, by je łamać" dotyczy wielu sytuacji w naszym życiu i równie dobrze sprawdza się w odniesieniu do komponowania obrazów. Jednak zanim zaczniesz celowo je łamać, musisz dobrze poznać podstawowe reguły kompozycji zdjęć. Napisano wiele książek na temat tego, jakich zasad należy przestrzegać, aby tworzyć prawidłowo skomponowane obrazy. Do najczęściej stosowanych należą: reguła trójpodziału, użycie linii wiodących i naturalnego obramowania, operowanie skalą, wykorzystanie przyciągających uwagę elementów pierwszego planu oraz punktowo ustawionej ostrości.
Wiele udanych zdjęć powstało w oparciu o jedną lub kilka z wymienionych zasad. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby kreować równie wyraziste obrazy bez podążania za jakimikolwiek wytycznymi. Zgodnie z jedną z najczęściej wybieranych zasad kompozycji, robiąc zdjęcie należy wyobrazić sobie linie dzielące kadr na trzy równe części - i w pionie, i w poziomie - a następnie w miejscu przecięcia się owych linii umieścić temat lub główny obiekt zainteresowania. W ten sposób kadrowanych jest wiele obrazów - czasami jednak usytuowanie przedmiotu zdjęcia w centrum kadru może prowadzić do zwiększenia siły wyrazu ujęcia. Dzieje się tak zwłaszcza w sytuacjach, gdy fotografujemy coś symetrycznego, np. człowieka lub zwierzę patrzące w obiektyw, albo krajobraz wraz z jego odbiciem w tafli wody.
Twórcze operowanie ostrością
Przy szeroko otwartej przysłonie, głębia ostrości zostaje ograniczona, co daje szansę podkreślenia wybranej części kadru poprzez skupienie uwagi oglądających w określonym miejscu. Można to zrobić za pomocą teleobiektywu z maksymalnie otwartą przysłoną i w ten sposób znacznie zmniejszyć głębię ostrości. Najlepsze efekty uzyskuje się podczas wykonywania zbliżeń przy użyciu obiektywu o dłuższej ogniskowej – powstają wówczas wąskie, wyraźne plany, a reszta kadru jest rozmyta. Technika ta także doskonale się nadaje do robienia abstrakcyjnych zdjęć makro z małą głębią ostrości. Wówczas również należy korzystać z maksymalnie otwartej przysłony i ustawić ostrość dokładnie w tym miejscu, które ma zostać podkreślone.
Twórcze operowanie ostrością
Przy szeroko otwartej przysłonie, głębia ostrości zostaje ograniczona, co daje szansę podkreślenia wybranej części kadru poprzez skupienie uwagi oglądających w określonym miejscu. Można to zrobić za pomocą teleobiektywu z maksymalnie otwartą przysłoną i w ten sposób znacznie zmniejszyć głębię ostrości. Najlepsze efekty uzyskuje się podczas wykonywania zbliżeń przy użyciu obiektywu o dłuższej ogniskowej – powstają wówczas wąskie, wyraźne plany, a reszta kadru jest rozmyta. Technika ta także doskonale się nadaje do robienia abstrakcyjnych zdjęć makro z małą głębią ostrości. Wówczas również należy korzystać z maksymalnie otwartej przysłony i ustawić ostrość dokładnie w tym miejscu, które ma zostać podkreślone.
Złam zasadę trójpodziału
Alternatywnym rozwiązaniem jest zastosowanie reguły trójpodziału w sposób, jakiego nikt się nie spodziewa. Na przykład, zamiast umieszczać temat na wysokości dolnej poziomej linii trójpodziału, pozostawiając nad nim dużo przestrzeni, spróbuj przesunąć go wyżej, do wysokości górnej linii trójpodziału. Efekt ten można zintensyfikować, wykorzystując technikę selektywnego ustawiania ostrości, przy której tylko fotografowany obiekt będzie wyraźny. W podobny sposób możesz złamać regułę trójpodziału podczas fotografowania pejzaży, kadrując ujęcie tak, aby u góry widoczny był jedynie niewielki kawałek nieba, zamiast tradycyjnego układu z horyzontem biegnącym wzdłuż dolnej linii, znajdującej się w jednej trzeciej wysokości kadru. Możesz również pójść w przeciwnym kierunku i uchwycić na dole zdjęcia jedynie wąski pas ziemi z rozciągającym się nad nim spektakularnym niebem.
Na tym subtelnym ujęciu, przedstawiającym odbicie w tafli wody, fragment brzegu i drzewa znajdujące się w prawym górnym rogu nie pozwalają opuścić kadru wzrokowi obserwatora
Na tym subtelnym ujęciu, przedstawiającym odbicie w tafli wody, fragment brzegu i drzewa znajdujące się w prawym górnym rogu nie pozwalają opuścić kadru wzrokowi obserwatora
Fotografuj z niskiej perspektywy
Innym prostym pomysłem na zaskoczenie obserwatora jest wykonanie ujęcia z nietypowej perspektywy. Jednym z wariantów jest fotografowanie z bliska przy użyciu obiektywu szerokokątnego. W rezultacie przedmiot znajdujący się najbliżej aparatu - zostanie zniekształcony, co spowoduje zaburzenie jego proporcji. Rozwinięciem tej techniki jest rejestrowanie z niskiej perspektywy i skierowanie aparatu do góry w stronę głównego tematu. Jest to alternatywa dla tradycyjnego ustawienia na wprost lub na wysokości oczu. Podczas fotografowania drzew lub wysokich budynków, można wtedy silniej podkreślić ich wysokość i osiągnąć efekt zbiegania się pionowych linii na zdjęciu, dzięki czemu dany obiekt wygląda bardziej imponująco.
Nie popadaj w rutynę przy kadrowaniu ujęć
Zawsze możesz wrócić do sprawdzonych technik komponowania ujęć, jednak czasem warto poeksperymentować. Spróbuj wykonać kilka zdjęć tego samego tematu, wciąż zmieniając kompozycję, perspektywę i obiektywy. Umieszczenie tematu zdjęcia w centrum kadru dobrze się sprawdza w przypadku scen symetrycznych. Dla uwypuklenia głównego obiektu możesz także zrezygnować z reguły trójpodziału i przesunąć go do samej krawędzi kadru. Aby uzyskać bardziej interesujący obraz, spróbuj fotografować z niskiej perspektywy, dzięki czemu silniej podkreślisz pierwszy plan i uwydatnisz wysokość fotografowanych obiektów. Dla odmiany, możesz pokusić się o bardziej abstrakcyjny efekt, wykonując ujęcie z góry.
Nie popadaj w rutynę przy kadrowaniu ujęć
Zawsze możesz wrócić do sprawdzonych technik komponowania ujęć, jednak czasem warto poeksperymentować. Spróbuj wykonać kilka zdjęć tego samego tematu, wciąż zmieniając kompozycję, perspektywę i obiektywy. Umieszczenie tematu zdjęcia w centrum kadru dobrze się sprawdza w przypadku scen symetrycznych. Dla uwypuklenia głównego obiektu możesz także zrezygnować z reguły trójpodziału i przesunąć go do samej krawędzi kadru. Aby uzyskać bardziej interesujący obraz, spróbuj fotografować z niskiej perspektywy, dzięki czemu silniej podkreślisz pierwszy plan i uwydatnisz wysokość fotografowanych obiektów. Dla odmiany, możesz pokusić się o bardziej abstrakcyjny efekt, wykonując ujęcie z góry.
Jak tworzyć bardziej oryginalne zdjęcia
W ramach podsumowania mamy dla Was na koniec cztery krótkie zasady, które warto wcielić w życie, aby tworzyć mniej sztampowe ujęcia.
- Staraj się bardziej. Przełam się, by wykonać coś zupełnie innego niż (typowe) ujęcie sprzed chwili. Poszukuj bardziej twórczych i nietypowych sposobów kadrowania – eksperymentuj.
- Rusz wyobraźnię. Musisz dobrze się zastanowić nad tym, co chcesz osiągnąć, a następnie zmierzaj do określonego efektu. Mając w głowie końcowy obraz, łatwiej jest odnaleźć właściwą drogę do jego uzyskania.
- Nie bój się zbliżeń. Naszym pierwszym odruchem jest zazwyczaj dążenie do uchwycenia na obrazie całego tematu lub sceny. Czasami jednak istotę przedmiotu zdjęcia można lepiej przedstawić, gdy fotografia zostanie ciasno wykadrowana, a widoczny będzie jedynie niewielki fragment całości, co często daje dosyć abstrakcyjny efekt.
- Kadruj pod kątem. Zwykle scena powinna być odpowiednio wypoziomowana, jednak istnieje prosty sposób na stworzenie czegoś innego – wystarczy zmienić kąt pracy lustrzanki. Spróbuj pochylić aparat pod katem 45˚ i przy takim ustawieniu sfotografować coś z mocno zarysowanym wzorem lub układem linii, aby uzyskać lepszy efekt.
