Jak za pomocą Photoshopa przygotować cyfrowe pliki, by uzyskać perfekcyjne wydruki, oraz na co zwrócić uwagę przed i w trakcie drukowania z użyciem profilu ICC
Partnerem cyklu "Praca z kolorem od A do Z" jest firma
Zdjęcie cyfrowe, zanim zostanie odbite lub wydrukowane na papierze fotograficznym, istnieje jedynie jako zapis cyfrowy w formie pliku – na karcie pamięci, płycie CD lub dysku w komputerze. W zależności od źródła, z jakiego pochodzi (aparat cyfrowy, skaner), posiada pewne właściwości, decydujące o jakości wydruku możliwej do uzyskania z danego pliku. Jakie wymogi musi spełnić zdjęcie cyfrowe, by stać się wysokiej jakości wydrukowaną odbitką? Co możemy zrobić jeszcze przed drukowaniem, aby poprawić jej jakość?
Jednak zanim zaczniesz drukować swoje zdjęcia, upewnij się, że masz zainstalowany najnowszy, aktualny sterownik drukarki. Sterowniki na stronie producenta drukarki (w dziale wsparcie techniczne) zazwyczaj są świeższe, niż te na płycie CD/DVD dołączonej do drukarki. Najnowszy sterownik gwarantuje zazwyczaj najlepszą jakość wydruku oraz optymalne zużycie atramentu.
Rozdzielczość zdjęcia cyfrowego określana jest za pomocą pikseli. Oprócz fizycznego wymiaru w pikselach, w zdjęciu cyfrowym zawarta jest również informacja o rozmiarze dokumentu (określająca szerokość i wysokość w centymetrach) oraz rozdzielczości, oznaczanej zwykle wartością ppi (pixel per inch – ang. ilość pikseli na cal).
Rozdzielczość obrazu do druku powinna być dobrana do rozdzielczości drukarki, jaka będzie użyta do wykonania wydruku. Przyjmuje się, że w przypadku druku na dużym formacie, który zwykle ogląda się z dużej odległości, dobrą jakość uzyskamy już z obrazu o rozdzielczości 150 ppi (drukarka Canon) lub 180 ppi (drukarka Epson).
Aby otrzymać najwyższą jakość i ostrość wydruku, szczególnie przy małych formatach, oglądanych z bliska, warto podnieść poprzeczkę i przygotowywać zdjęcia w rozdzielczości 300-360 ppi. Wyższe wartości ppi nie poprawią jakości wydruku, sprawią jednak, że plik ze zdjęciem będzie zajmował więcej miejsca na dysku.
Jest wiele szkół ostrzenia zdjęć. Najmniej subtelną, ale najprostszą jest zastosowanie w programie Photoshop filtra Maska wyostrzająca. Maska lokalizuje piksele różniące się od sąsiadujących z nimi o poziom wskazany przez użytkownika i zwiększa kontrast tych pikseli o wartość także ustaloną przez użytkownika. W określonym promieniu od danego piksela, piksele jasne stają się jaśniejsze, a ciemne – ciemniejsze. Uzyskanie oczekiwanego poziomu wyostrzenia może wymagać ustawienia różnych parametrów filtra dla każdego zdjęcia:
Najbardziej zaawansowane programy do edycji fotografii, takie jak Adobe Photoshop i Lightroom, mają możliwość podglądu kolorystyki wydruku jeszcze przed jego wykonaniem. Próba kolorów (ang. Soft Proof) polega na oglądaniu zdjęcia na ekranie monitora przez filtr profilu ICC barw papieru oraz drukarki. Warto jednak pamiętać, że taka symulacja kolorystyki wydruku będzie ograniczona jakością i możliwościami monitora, na jakim będzie przeprowadzana. Najwyższy poziom wierności odwzorowania barw i tonalności obrazu możesz uzyskać na profesjonalnych monitorach graficznych, przeznaczonych do fotografii, kalibrowanych sprzętowo. Z całą pewnością można zapomnieć o sensownym softproofingu na ekranie laptopa czy nieskalibrowanego monitora.
Nic tak nie psuje humoru podczas drukowania zdjęć, jak wydruki popsute przez efekt paskowania, który może pojawić się, gdy zatkane są niektóre dysze głowicy drukującej, zazwyczaj po dłuższej przerwie w drukowaniu. Najczęstszą przyczyną zatykania się dysz są nieodpowiednie warunki, w jakich jest przechowywana i używana drukarka. Kluczowe czynniki to zbyt duże zapylenie lub za niska wilgotność w miejscu użytkowania. Efekt ten może powstawać także wtedy, kiedy zamiast oryginalnych tuszów, używasz w swojej drukarce tańszych i gorszych jakościowo zamienników. Aby uniknąć tego efektu, warto sprawdzić drożność dysz głowicy drukarki jeszcze przed drukowaniem zdjęć. Należy wykonać test drożności dysz, tzw. Nozzle Check. Większość drukarek umożliwia jego przeprowadzenie z poziomu narzędzi programowych, dostępnych w jednym z okien sterownika.
Papier fotograficzny do drukarki atramentowej to zazwyczaj specjalnie przygotowane podłoże papierowe, pokryte zaawansowanymi technologicznie wielowarstwowymi powłokami, wśród których na wierzchniej stronie papieru znajduje się specjalna warstwa chłonna przyjmująca tusz. Drukowanie zdjęć na niewłaściwej stronie papieru zdarza się wbrew pozorom dość często. Aby uniknąć tego błędu, przy otwieraniu pudełka papieru i wyjmowaniu pojedynczych arkuszy oraz wkładaniu ich do drukarki, pamiętaj, że strona, na której należy drukować, jest zawsze na górze. Ma to szczególne znaczenie przy papierach matowych, których strony wierzchnia i spodnia często na pierwszy rzut oka wyglądają identycznie i nawet dla zaawansowanych drukarzy bywają praktycznie nie do odróżnienia.
Niektóre papiery, szczególnie te o wysokiej grubości i gramaturze, wymagają podawania i drukowania przy użyciu specjalnych podajników dla papierów artystycznych, w które wyposaż one są bardziej zaawansowane drukarki fotograficzne. Proces zakładania papieru artystycznego trwa zazwyczaj dłużej, jednak zapewnia optymalną dla papieru o wysokiej gramaturze, płaską drogę podawania w trakcie drukowania.
Nie martw się, jeśli nie posiadasz spektrofotometru lub nie stać Cię na skorzystanie z płatnej usługi profilowania przez specjalistę. Obecnie producenci markowych papierów fotograficznych udostępniają na ogół na swoich stronach internetowych bezpłatne ogólne profile ICC dla swoich podłoży i większości popularnych drukarek fotograficznych znanych firm, takich jak Epson, Canon i HP. Profile ogólne nie pozwolą raczej wycisnąć 100% możliwości Twojej drukarki, są jednak zazwyczaj na tyle dobre, by umożliwić wydruk w jakości znacznie przekraczającej możliwości samego sterownika drukarki i w zupełności zaspokoić potrzeby większości ambitnych amatorów drukowania fotografii.
Aby profil ICC papieru był widoczny przez oprogramowanie do edycji fotografii, należy zainstalować go w systemie operacyjnym. Procedura jest taka sama dla wszystkich profili ICC, których zamierzasz używać. Polega na skopiowaniu pliku profilu ICC do systemowego folderu koloru, który w zależności od systemu operacyjnego, będzie miał inną lokalizację:
Nazwy profili ICC często posiadają kodowe oznaczenia, zawierające takie informacje jak nazwa papieru, model drukarki czy typ medium sterownika i rozdzielczość druku, dla których profil został wykonany. Dla przykładu w nazwie profilu FomeiJet_PRO_Pearl_265_ P400_PLP.icc podane są 3 informacje: nazwa papieru (FomeiJet PRO Pearl 265), model drukarki (P400 = EPSON SureColor SC-P400) oraz ustawienia druku w sterowniku drukarki (PLP = Premium Lustre Photo). Nie jest to jednak regułą, dlatego przed drukowaniem koniecznie sprawdź, jakie ustawienia druku zaleca producent papieru lub twórca profilu w dołączonej do profilu instrukcji. Pamiętaj, żeby zastosować te same ustawienia zarówno w konfiguracji symulacji kolorów wydruku na monitorze (ang. Soft proofing), jak i w oknie druku Photoshopa oraz w sterowniku drukarki.
Prawidłowe ustawienie sterownika drukarki to klucz do udanych wydruków. Z tego powodu należy bezwzględnie stosować się do zaleceń producenta papieru lub twórców profilu ICC. Adekwatnie do używanego papieru, wybierz odpowiedni rodzaj nośnika. Drukując z profilem ICC, zawsze ustawiaj druk w kolorze, także wtedy, gdy drukujesz zdjęcia czarno-białe. Ustawienie najlepszej jakości wydruku sprawi, że proces druku będzie trwał najdłużej, jednak zagwarantuje najwyższy poziom odwzorowania szczegółów i płynności przejść tonalnych. Najważniejsze ustawienie podczas drukowania z profilem ICC (włączonym w Photoshopie) to wyłączone zarządzanie kolorem w sterowniku (ang. Color Management OFF lub No Color Management). Ustaw rozmiar i źródło podawania papieru i włącz podgląd wydruku, który pozwoli ostatni raz przed wydrukiem zweryfikować ułożenie zdjęcia na powierzchni arkusza, a w razie pomyłki pozwoli zatrzymać wydruk i uratować papier i tusz. Sprawdź jeszcze raz ustawienia i jeśli wszystko się zgadza, zatwierdź ustawienia i w oknie druku Photoshopa rozpocznij drukowanie.
Zdjęcia drukowane na pigmentowej drukarce atramentowej i powlekanych papierach fotograficznych o połyskliwej powierzchni (Gloss, Lustre, Pearl, Satin) opuszczają drukarkę praktycznie suche i gotowe do oglądania czy oprawiania. W przypadku wydruków na podłożach matowych lub wykonywanych przy użyciu atramentów barwnikowych na pełną stabilizację tuszu na powierzchni papieru trzeba poczekać od kilku minut do kilkudziesięciu godzin. Gdy wydrukowane zdjęcie się ustabilizuje, możesz porównać kolorystykę wydruku z symulacją kolorów fotografii na ekranie monitora, jednak nie przesadzaj zbytnio z oczekiwaniami!
Wydruk na papierze, w przeciwieństwie do monitora, nie świeci własnym światłem i jeśli chcesz uzyskać wysoką zgodność barw w miejscu druku, potrzebny Ci będzie nie tylko skalibrowany monitor graficzny, ale także odpowiednie oświetlenie samego wydruku. Najlepiej oglądać zdjęcia w świetle dziennym lub, jeśli nie ma takiej możliwości, w sztucznym świetle referencyjnym o temperaturze światła dziennego i wysokim współczynniku oddawania barw CRI (ang. Colour Rendering Index). Współczynnik CRI równy 100 oznacza, że sztuczne źródło światła oddaje kolory tak wiernie, że jest ono porównywalne z oglądaniem przedmiotów w świetle słonecznym.
