Warsztat / Teoria

Czy zdarzyło Wam się kiedyś, że oglądając zdjęcia krajobrazu, zastanawialiście się, jakim cudem wszystko od pierwszego planu aż po horyzont, dosłownie do najmniejszej chmurki, jest takie ostre? Czy Wasza głębia ostrości, nawet przy f/22, jest zbyt mała do ogarnięcia takiego obrazu? Kluczem w uzyskaniu tak dużej głębi ostrości jest wykorzystanie odległości hiperfokalnej, która umożliwia precyzyjne ostrzenie. Wbrew pozorom, bardzo łatwo można się tego nauczyć. Korzystając z nowszych lustrzanek, technikę tę można jeszcze łatwiej opanować.

Odległość hiperfokalna otwiera przed Wami nowe możliwości, dzięki którym możecie poprawić jakość Waszych zdjęć krajobrazowych, ale nie tylko. Zanim opowiemy, czym jest odległość hiperfokalna, zastanówmy się nad tym, jak przysłona i odległość od punktu ostrości wpływają na obszar, który pozostaje na zdjęciu wyraźny. Duże otwory przysłony, takie jak f/4, oddają bardzo małą głębię ostrości, podczas gdy f/22 sprawia, że pas ostrości zdecydowanie się poszerza. Często używa się przysłony f/11 oraz f/22 głównie do zdjęć krajobrazowych, ale dlaczego mimo znacznego zawężenia otworu przysłony nie są one wystarczające do wyostrzenia całego kadru fotografowanego krajobrazu?

Głębia ostrości rośnie za i przed punktem hiperfokalnej wraz ze zmniejszaniem otworu przysłony. Jeżeli ustawicie ostrość na nieskończoność (np. do sfotografowania gór w oddali), ostre będzie wszystko od płaszczyzny, w której obiektyw ustawi ostrość. Obszar przed nieskończonością (odległość jest różna zależnie od ogniskowej) może być zauważalnie nieostry.

Gdy ustawiamy punkt ostrości bliżej aparatu, istnieje jeszcze możliwość ustawienia ostrości zarówno przed, jak i za tym punktem, dzięki czemu może być wyraźny jeszcze większy obszar zdjęcia (wycinek przestrzeni). W wizjerze może to wyglądać trochę dziwnie. Pamiętajcie, że komponując scenę, widzicie, jakby przysłona była szeroko otwarta (powiedzmy f/4). By zobaczyć, jak wygląda głębia, warto też skorzystać z przycisku podglądu głębi ostrości, niestety im mocniej przymknięta przysłona, tym ciemniejszy będzie obraz.

Odległość hiperfokalną najłatwiej uzyskać z obiektywami szerokokątnymi. Im ogniskowa jest dłuższa, tym mniejsza jest głębia ostrości, więc ustawienia odległości hiperfokalnej wymaga jeszcze większej precyzji.

Jest wiele narzędzi i sposobów pomocnych przy jej ustawianiu. Do dyspozycji są kalkulatory dostępne online, aplikacje na telefony czy tabele, które można wydrukować i mieć zawsze przy sobie. Gdy wciśniecie przycisk podglądu głębi ostrości przy aktywnej opcji Live View, możecie też, bez potrzeby sięgania po tablicę, określić optymalną odległość ostrzenia z dosyć dużą dokładnością.

Poeksperymentujcie trochę z technikami przedstawionymi w artykule, wypróbujcie każdy ze swoich obiektywów, a szybko wyczujecie o co chodzi i będziecie mogli robić zdjęcia krajobrazowe z imponującą ostrością w całym kadrze.