Przedstawiamy przewodnik po fotografii ulicznej. Zebraliśmy 15 wskazówek, dzięki którym zrobisz lepsze zdjęcia na ulicach swojego miasta
Fotografia uliczna jest jednym z najtrudniejszych gatunków dla wszystkich fotografów, ale jest także najbardziej ekscytująca i satysfakcjonująca. Opiera się w bardzo dużym stopniu na naszej umiejętności widzenia i obserwowania oraz zauważenia rzeczy, których normalnie ludzie nie rejestrują. Dlatego musisz w drastyczny sposób zmienić sposób używania swojego zmysłu wzroku. Zdjęcia uliczne to swego rodzaju fotografia akcji: nawet jeśli nie będziesz się nieustannie przenosił z jednego miejsca w inne, zawartość sceny będzie się ciągle zmieniać. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci w pełni wykorzystać to, co ma do zaoferowania ulica.
Do robienia zdjęć na ulicy wykorzystywać można każdy aparat, który masz przy sobie, więc nie daj sobie wmówić, że niezbędny do tego rodzaju fotografii jest jakiś określony sprzęt. Pomimo tego prawdą jest, że niektóre typy aparatów sprawdzają się w tym gatunku lepiej i pozwalają fotografować tam, gdzie użycie innego korpusu mogłoby się okazać bardzo trudne. Przede wszystkim duże aparaty z jeszcze większymi obiektywami przyciągają uwagę i zwyczajnie są zbyt ciężkie, aby można było nimi wygodnie fotografować przez cały dzień. Dlatego niemal od zawsze preferowanym sprzętem były kompaktowe aparaty z małymi obiektywami. W czasach analogowych były to klasyczne dalmierze, dzisiaj wzorowane na nich kompakty czy bezlusterkowce. Te niewielkie korpusy znacznie łatwiej pozostają niezauważone i często mieszczą się w kieszeni płaszcza, dzięki czemu nie trzeba zabierać ze sobą torby fotograficznej. Kiedy idziesz na sesję uliczną, nie powinieneś swoim wyglądem oznajmiać wszystkim, że jesteś fotografem. Chodzi o to, by wyglądać jak turysta lub beztroski amator, dzięki czemu ludzie będą Cię ignorować.
Wybór obiektywu ma w fotografii ulicznej kluczowe znaczenie. Ludzie są przekonani, że istnieją „najlepsze” lub „klasyczne” ogniskowe do wykonywania zdjęć ulicznych, tak jakby istniały w tym zakresie jakieś ustalone zasady. Jedyną regułą jest to, że musisz zdecydować, z jak bliska chcesz fotografować swoich modeli, a następnie dobrać taką długość ogniskowej, która pozwoli Ci uchwycić w kadrze wystarczająco dużo tła, aby uzyskać pożądaną kompozycję. To naprawdę takie proste. Przez dekady, ze względu na swoją uniwersalność, najpopularniejszym obiektywem weteranów streeta była mała i jasna klasyczna „pięćdziesiątka”. Jednak jeśli lubicie zawrzeć w kadrze więcej kontekstu, wybierzcie obiektyw 28 mm. Kompromisem będzie obiektyw 35 mm.
Nie ma nic złego w fotografowaniu w odcieniach szarości, ale tylko wtedy, gdy przemyślałeś to i świadomie zdecydowałeś, że w danej sytuacji obraz monochromatyczny sprawdzi się najlepiej. Większość z nas postrzega świat w kolorze, więc przedstawienie go na barwnym zdjęciu jest najwierniejszym sposobem odzwierciedlenia tego, co widzieliśmy w danym miejscu i porze dnia. Wszyscy kochamy też klasyków barwnej fotografii ulicznej, takich jak Saul Leiter. Jeśli chcecie odtworzyć ten analogowy nastrój, możecie użyć presetów w postprodukcji lub dedykowanych profili symulacji filmu.
To niesamowite, jak mało ludzi zwraca uwagę na ulicy na inne osoby, ale warto zrobić wszystko, aby się nie wyróżniać. Staraj się nie nosić rzeczy, które przyciągają wzrok, takich jak kurtka w jaskrawym kolorze. W przypadku mężczyzn noszenie garnituru w trakcie takiej „sesji” także może niepotrzebnie zwracać uwagę, ponieważ ludzie mogą założyć, że wykonujesz jakąś oficjalną pracę i będę Cię unikać. Noś „normalne” ubrania, które sprawią, że będziesz wyglądać zwyczajnie i bierz pod uwagę pogodę, dzięki czemu będzie Ci sucho, ciepło i wygodnie przez cały dzień.
Możesz przemierzać ulice przez cały dzień w nadziei, że trafisz na kogoś lub coś ekscytującego, co nagle pojawi się przed Tobą. Możesz jednak też znaleźć interesujące światło lub graficzną lokalizację, zaplanować kadr, a następnie poczekać, aż pojawi się ktoś interesujący i znajdzie we właściwym miejscu. Zdecydowanie wolę to drugie podejście i twierdzę, że dzięki planowaniu udaje mi się zarejestrować znacznie lepiej skomponowane ujęcia, kiedy już nadejdzie ta właściwa chwila. Z kolei w pierwszym przypadku spędzisz dzień na robieniu zdjęć, gdzie tylko się da, ale nie będą one zbytnio dopracowane. Da się jednak także traktować fotografię uliczną bardziej jak krajobrazową, znajdując najlepszy widok interesującego miejsca, a następnie czekając na decydujący moment. Może to być np. odpowiednia osoba wchodząca we właściwe miejsce albo słońce przemieszczające się po niebie, aby skąpać temat w świetle – w każdym razie wymaga to prewizualizacji i sporej dozy cierpliwości.
Niewielu ludzi jest w czymś dobrym, nie wkładając w to dużo pracy i nie inaczej jest z fotografią uliczną. Im więcej fotografujesz, tym lepiej, o ile tylko skupiasz się na tym i analizujesz, co robisz źle, przez cały czas się ucząc. Bywa, że po długiej przerwie tracisz nieco dryg, tak jak dzieje się to z koncertującymi pianistami i sportowcami, dlatego ważne jest, aby ćwiczyć regularnie i tak często, jak tylko to możliwe. Jeśli masz mały aparat fotograficzny, możesz go nosić przy sobie przez cały czas, by żadnego dnia nie musieć rezygnować z robienia zdjęć. Być może wydaje Ci się to przesadą, ale kiedy fotografia stanie się częścią Twojego codziennego życia, odkryjesz, że niesamowite okazje potrafi ą przytrafić się wszędzie.
Staranny dobór tła zawsze się opłaca. Powinieneś traktować tło jako element, który jest prawie tak samo ważny, jak temat. Poświęcaj czas na znalezienie ciekawych kątów widzenia i pozycji ustawiania aparatu, aby upewnić się, że tło jest interesujące, ale nie rozprasza uwagi. Poluj na graficzne tło lub pierwszy plan, który złożony jest z wyrazistych kształtów, dzięki czemu będziesz mógł je wykorzystać do tworzenia interesujących linii wiodących i interakcji, pozostawiając jednocześnie jakiś czysty obszar, w którym umieścisz główny obiekt. Najlepsze tła nie zawsze są oczywiste, więc uważnie przyglądaj się ciekawej architekturze z niskiej perspektywy; zbiegające się ściany lub jasne okno, przypominające wyraźnie zarysowany prostokąt, to elementy, które warto jak najlepiej wykorzystać.
Nie rób zdjęć sprzętem, którego nie umiesz obsługiwać, ponieważ stracisz okazję do zarejestrowania ciekawych obrazów. Upewnij się, że reaguje szybko i wykona zdjęcie dokładnie wtedy, kiedy naciśniesz spust. Fotografuj w trybie preselekcji przysłony i ustaw aparat tak, by modyfikować jedynie czułość matrycy. Znajdź najlepszy sposób poruszania punktem AF, a jeśli Twój aparat jest zbyt skomplikowany lub za wolny, wymień go na inny.
Choć słowo „fotografia” oznacza „rysowanie światłem”, to jednak wielu fotografów zapomina, że światło jest najważniejszym elementem procesu wykonywania zdjęcia i że to jemu należy poświęcić znaczną część uwagi. Nie chodzi jednak o to, aby koncentrować się na jego ilości, lecz na charakterze i kierunku, z którego pada, oraz na tym, jak wpływa to na wygląd tematu. Na dobrych zdjęciach światło zostaje użyte do podkreślenia tematu i w celu wzbudzenia zainteresowania, więc powinno być pierwszą rzeczą, którą bierzesz pod uwagę i to w każdym gatunku fotografii. W przypadku wykonywania zdjęć ulicznych szukaj światła, które wygląda interesująco i wykorzystuj je do przyciągnięcia uwagi widza do określonego obszaru kadru, który Twoim zdaniem jest najważniejszy. Bardzo często na fotografiach ulicznych to światło jest tematem; a w przypadku wielu innych stanowi kluczowy element wyodrębniający główny obiekt z tła. Szukaj takich miejsc i warunków, w których światło pada z wielu kierunków, dzięki czemu może tworzyć światłocień, który podkreśli trójwymiarowość fotografowanego przedmiotu. Po znalezieniu interesującego światła dobierz ekspozycję, która pozwoli Ci najlepiej je wykorzystać. Bardzo często najjaśniejsze obszary sceny są jednak prześwietlane, ponieważ światłomierz aparatu uznaje za ważniejsze duże ciemne obszary kadru, dlatego musisz ręcznie kompensować ekspozycję.
Domyślnie większość aparatów tworzy obrazy, które są nieco zbyt jasne. Robią to po to, aby lepiej widoczne były szczegóły w cieniach, dzięki czemu zdjęcia będą wyglądać ładnie na tylnym ekranie aparatu i po wydrukowaniu ich w większości laboratoriów. Jednakże jasne obrazy uliczne – dość mocno uogólniając – są przeważnie pozbawione atmosfery. Dlatego wielu fotografów kompensuję ekspozycję o -1/3 EV, a w słoneczny dzień nawet -2 EV, aby mieć pewność, że obiekt na ciemnym tle zostanie odpowiednio naświetlony. Znalezienie właściwej ekspozycji wymaga wykonania pomiaru światła padającego na obiekt, a nie branie pod uwagę całego zakresu tonalnego sceny. Oceń, jak bardzo różni się światło padające na temat od oświetlenia tła, a następnie weź pod uwagę, w jaki sposób może to wprowadzić w błąd światłomierz aparatu i użyj funkcji kompensacji ekspozycji, aby to skorygować. Próbuj też stosować różne wartości ekspozycji – możesz być zaskoczony, o ile lepiej może wyglądać scena jaśniejsza lub ciemniejsza o jeden stopień przysłony.
Kiedy światło jest silne i ukierunkowane, powstają głębokie cienie, które mogą wnieść znaczący wkład w kompozycję Twojego obrazu, a nawet stać się jego tematem. Wielu ludzi nie zwraca uwagi na cienie, ponieważ nie są to rzeczy fizyczne, ale w fotografii nie potrzeba „rzeczy”, aby stworzyć interesujący obraz. Umiejętność obserwacji pozwala wykonać zamiast sztampowych, zdjęcia ciekawe, więc miej oczy szeroko otwarte i poszukuj elementów, które są wizualnie stymulujące. Cienie są ekscytujące, ponieważ stanowią zniekształconą reprezentację kształtów, które z łatwością rozpoznajemy; tworzą długie wzory i zawijają się wokół powierzchni, na które padają.
Zdarzają się sytuacje, kiedy chcemy pokazać, że coś jest nudne lub nieciekawe, ale ogólnie rzecz biorąc, zdjęcia uliczne skupiają się na tym, co ekscytujące i warte komentarza. Jako fotografowie możemy chcieć odzwierciedlać rzeczywistość, ale mamy też wszak możliwość wyboru jaką rzeczywistość pokazujemy. Jeśli sfotografujesz nieinteresujących ludzi, Twoje zdjęcia nie będą interesujące dla innych. Mogą pomyśleć: „Dlaczego pokazujesz mi tę osobę lub miejsce? Nie ma w tym nic ciekawego”. Kiedy prezentujemy obrazy komuś innemu, zakłada on, że pokazujemy mu je z jakiegoś powodu: „Hej, spójrz na to. Oto, co dziś widziałem”. Fotografuj ciekawe miejsca i interesujących ludzi. Nie oznacza to jednak, że musisz od razu jechać do Paryża i spędzać całe dnie na wyszukiwaniu modeli, ale warto codziennie rozglądać się za ciekawymi tematami. Znajome miejsca mogą wyglądać świeżo, jeśli zostaną pokazane z niecodziennej perspektywy, a nawet zupełnie zwyczajni ludzie bardzo często mają w sobie coś, na co warto zwrócić naszą uwagę. Błysk włosów, fajny kapelusz, jaskrawa kurtka, wyrazista twarz lub dramatyczny gest ręki: to są rzeczy, które sprawiają, że obrazy mają dużą siłę wyrazu. Chodzi o to, aby ukazywać ludzkie zachowania, rzeczy, które ludzie robią i które sprawiają, że jesteśmy wyjątkowi.
Celem fotografii jest pokazanie komuś czegoś, czego nie mógł sam zobaczyć, i przeniesienie go w to miejsce, aby mógł poczuć się tak, jakby tam był. Aby to zrobić, musimy użyć obiektywu, który ma kąt widzenia obejmujący obszar, na którym ludzie mogą skoncentrować swój wzrok. Chociaż pole widzenia naszych oczu obejmuje ponad 180 stopni, to tak naprawdę możemy skupić go tylko na tym, co jest przed nami – w obszarze, który pozwalają objąć standardowe obiektywy oferowane do wszystkich rodzajów aparatów. Uważa się, że największą siłę oddziaływania i najbardziej naturalne odwzorowanie rzeczywistości można uzyskać dzięki połączeniu standardowego obiektywu i zbliżeniu się na taką odległość, przy której oczywiste staje się, co jest tematem zdjęcia. Osiągnięcie fizycznej bliskości w trakcie fotografowania sprawia, że widz czuje się podczas oglądania obrazu uczestnikiem sceny i jest to dokładnie taka relacja z fotografowanym przedmiotem, na jakiej stworzeniu nam zależy.
Większość zdjęć wykonywanych jest z wysokości oczu fotografującego, więc prostym sposobem na to, aby Twoje zdjęcia się wyróżniały, jest rejestrowanie scen z niecodziennej perspektywy. Jest to znacznie łatwiejsze, jeśli używasz aparatu z funkcją podglądu obrazu na żywo lub odchylanym ekranem. Tym, co sprawia, że zdjęcia wykonywane z niskiej perspektywy mają tak dużą siłę wyrazu, jest element zaskoczenia. Twoi widzowie nie są przyzwyczajeni do oglądania nawet znajomych miejsc z innego kąta widzenia niż z poziomu swoich oczu – dzięki temu Twoje fotografie pokażą im coś nowego. Fotografowanie aparatem umieszczonym tuż nad ziemią często pomaga też stworzyć czystsze tło, ponieważ na ulicy większość elementów rozpraszających znajduje się na poziomie chodnika.
Chociaż większość z nas uważa, że fotografia uliczna polega na wykonywaniu zdjęć w taki sposób, by pozostać niezauważonym, nie ma powodu, dla którego nie można zapytać kogoś, czy nie miałby nic przeciwko temu, aby go sfotografować. Pamiętaj jednak, że większość, choć nie wszystkie osoby, zachowują się inaczej, gdy widzą, że ktoś robi im zdjęcie, więc możesz nie uzyskać równie naturalnego wyglądu, jak wówczas kiedy fotografujesz temat, który nie zdaje sobie z tego sprawy. Jeżeli widzisz kogoś, kogo uważasz za interesującego, nie ma nic złego w tym, że zapytasz go, czy nie zechciałby Ci pozować. „Cześć, bardzo podoba mi się Twój kapelusz! Czy mogę zrobić Ci zdjęcie?” Najgorsze, co może Ci się wówczas przydarzyć, to odmowa: „Nie, wolałbym, żebyś mnie nie fotografował”. Wtedy mówisz: „Dobrze, miłego dnia”. Jeśli zostaniesz zapytany, dlaczego chcesz zrobić zdjęcie, możesz powiedzieć: „Uważam, że świetnie wyglądasz. Po prostu uwielbiam robić zdjęcia ludziom na ulicy. Realizuję projekt związany z tą okolicą i uważam, że doskonale do niego pasujesz”. Uśmiechaj się i bądź otwarty. Nie robisz przecież niczego złego i nikt nie powinien się na Ciebie obrazić. Będziesz zaskoczony, jak wielu osobom będzie to schlebiać i z chęcią zgodzą się one pozować Ci nawet przez dłuższy czas. A do tego być może znajdziesz nawet nowych przyjaciół!
Zdjęcia: Damien Demolder
